Mayelana NATHI

'Curries Fountain' - Inkundla Eyingqayizivele yakho kokubili Kwezemidlalo Nezombangazwe.

I-“Curries” igama elihlotshaniswa nenkundla yezemidlalo edlangile ngezinsuku zomzabalazo, ikakhulukazi ngeminyaka yawo-1960 nawo-1970, yaba nomthelela ekuxhumaneni kwabantu abaMnyama endaweni yezenhlalo nezombusazwe kanye namasiko eThekwini naseNingizimu Afrika. Izigigaba zomlando nenhlalo-mpilo yabo bonke abantu abasebenzisa i-Curries Fountain, zadala ukungacwasi ngokobuhlanga kanye nesiko elidumile elidinga ukugcinwa esimweni soguquko noguquko eNingizimu Afrika. Le ndawo yayithandwa kakhulu yizishoshovu zezenhlalakahle nezombusazwe, abaholi bamaqembu ezigelekeqe, abantu bezemidlalo, izishoshovu zamasiko, kuhlanganise nalabo ababemele amabutho obandlululo. ICurries Fountain bekuyindawo yabantu abaNsundu ababencishwe amathuba KwaZulu-Zulu, eThekwini ukuze bahlele imicimbi yezenhlalo nezombusazwe eyayisiza ukuhlanganiswa kwabantu abaMnyama emzamweni wabo wokufuna ukufana. Ngokomlando, inkundla iwumqondo, i-microcosm ye-Liberation Struggle eNingizimu Afrika.

Ikusasa le-Curries Fountain aligcini nje ngokuthakasela abantu baseNingizimu Afrika kuphela kodwa nasemhlabeni jikelele. Inkundla yezemidlalo iCurries Fountain yakhiwe endaweni kaMnu HW Currie, oyikhansela kanye nemeya yeTheku. Umthombo endaweni yakhe waguqulwa waba umthombo owawuphakela amanzi eThekwini ngezikhathi lapho kushoda khona. Indawo lapho iphampu yamanzi yayitholakala khona yaba yiCurries Fountain.

Ngenhla: I-Curries Fountain namuhla iseyisizinda somsebenzi wezenhlalo nezepolitiki enabalandeli abaningi nje kusukela yasungulwa.

Ngenhla: Osaziwayo bebhola likanobhutshuzwayo bakudala bashayisana egameni lezemidlalo nokuncintisana naphezu kokuthi babengamaqembu ezinhlanga ezehlukene, esikhathini lapho ukuxutshwa kwezinhlanga bekungathandwa.

Inkundla yayihlala abadlali bebhola lezinyawo abasafufusa nabakhokhelwayo. I-Professional League ikhuthaze ukuhlanganiswa kwamaqembu okuthiwa angewona abelungu ngokubhalisa ngasese abadlali abaNsundu base-Afrika. Ngeminyaka yawo-1960 amaqembu ayebambe iqhaza eNkundleni kubalwa i-Aces United, Avalon Athletics, Berea, Sundowns, Orlando Pirates, Moroko Swallows, Bush Bucks, Zulu Royals, Transvaal United namanye amaningi. La maqembu akhiqize ibhola elisezingeni eliphezulu elilingana nozakwabo abamhlophe njengeDurban City, Addington neDurban United. Abanye babadlali abasezingeni eliphezulu abakhiqizwe ngaleso sikhathi kubalwa uHenry 'Black Cat' Cele, 'Sugar Ray' Xulu, Dharam Mohan, Lionel Hamiel, Daya Maistry, 'Excellent' Mthembu, David Khoza, Scara Wanda, George Francis, Standley McTavish, Strini. UMoodley noSewnarain Lall, uDuggie Perumal noStanley Govender.


Ngenhla: Umzabalazo Wezombusazwe usezingeni eliphezulu ngesikhathi sobandlululo

The Curries Fountain Stadium was not only used for soccer. Cricket and athletics were also popular sports played on the grounds. The athletic track saw some top class athletes such as Erol Khan, Beverley Peters, Ismail Kolia, Rakesh Sewduth, Naseema Ebrahim, Mark Neethling, Jock Maduray, Karamchand Hiramen, Lux Gordhan, Kiruben Naidoo, and many others. The boxing authorities often used the stadium for matches. Nagoor Govender, Tap Tap Makathini and Joe Ngidi were some of the famous boxers that competed at the stadium.  

Iwikhethi yomdlalo wekhilikithi bekungeyokuqala eNingizimu Afrika kubadlali bekhilikithi eZimnyama, kanti amaqembu ase-India, Ghana kanye neKenya adlale imidlalo kule nkundla.

Amaqembu aphikisana nobandlululo kanye nezishoshovu zezombusazwe zazibamba imihlangano eminingi, imihlangano kanye nemibuthano, ngezinye izikhathi ngaphansi kwesizathu sokuhlela izinhlelo zemidlalo namasiko. Eminye yemicimbi emikhulu yezepolitiki bekuyi-Viva Frelimo ngo-1976 eyayihlelwe yiBlack Consciousness Movement yokubungaza ukungena kukaSamora Machel. Kube nesiteleka esimelene nentela yomhlaba ngo-1913 lapho abantu abayizi-6000 babuthana ukuze balalele uThumbi Naidoo, isishoshovu sezombusazwe nomngane kaMahatma Gandhi. Ukushiswa komkhankaso iDompas Campaign ngo-1959 owawuholwa yiNkosi Albert Luthuli, kwethulwa iCosatu ngo-1985 nokuphinde kwethulwe kabusha uphiko lwabesifazane be-ANC ngo-1990.


Imicimbi eminingi yamasiko yayibanjwa ngeminyaka yawo-1970’s okuhlanganisa namafestivali omculo namakhonsathi ezinhlanga ezihlukahlukene, ngezinye izikhathi ngaphansi kweso lamaphoyisa. Amaqembu abantu abamnyama afana namaJets, Flames kanye nabahlaseli bebezijabulisa.

Ngenhla: I-Curries Fountain njengoba injalo namuhla, ithole ukunconywa ngumphakathi ngezinsiza zayo ezigcinwe kahle kanye nemicimbi yakamuva ebanjwa isonto ngalinye.

Imibuthano eCurries Fountain ngezinye izikhathi yayiba yithuba lezimpi zamaqembu ezigelekeqe ngesikhathi noma ngemva kwemicimbi. Enye yezinto ezibe nomthelela ezimpini zamaqembu ezigebengu kwakuyisimo senhlalonhle yezepolitiki kanye namasiko eNingizimu Afrika yobandlululo. Amaqembu ezigelekeqe afana neSalots, Dashines kanye neCrimson League akhethe izingxenye ezithile zenkundla njengendawo ekhethelwe imisebenzi yawo kanye nendawo eseduze kwaseCurries Fountain, Victoria Street kanye neWarwick Avenue yaba izindawo zokulwa kwamaqembu ezigelekeqe. I-Curries Fountain iyona kuphela indawo eyayitholakala ku-Black Liberation Movements futhi kubantu abaningi besigaba sabasebenzi abamnyama indawo yayinikeza futhi yathuthukisa ulwazi lwezenhlalo namasiko.

Curries Fountain was undoubtedly the centre of community activity that produced real freedom fighters in politics, sport, culture and education and the legacy of which still lives on. 


A partnership exists between the eThekwini Municipality who owns the land, the Durban University of Technology, the former Durban Sports Ground Association and representatives from Civil Society structures. A section 21 (not for gain) company known as Curries Fountain Sports Development Centre manages and control the stadium. While plans are being finalised for the infrastructure, the Centre will be involved in Development Projects targeting disadvantaged areas. To date approximately R2.5 million has been spent to upgrade the facilities. The National Lottery Distribution Trust Fund has supported the Centre. One of the partners, the Durban University of Technology a partner urgently requires certain facilities and amenities and favourable consideration has been given to their needs. These include students sports union, the housing of the Department of Sports Studies, indoor sports centre and lectures theatres. 

Ukwengeza kulokho iBhodi elikuthathe njengokubalulekile kulesi sikhungo, likholelwa futhi ukuthi iSikhungo kufanele sibe yingqophamlando, indawo engaba yizivakashi, indawo yamagugu noma simemezele isiza njengeSikhungo Sesikhumbuzo Nezabasebenzi.


Izinhlelo zentuthuko ezizoqaliswa zizoqondisa amaqembu ancishwe amathuba ikakhulukazi, intsha, abesifazane, abantu abadala, abakhubazekile ngokwehlukana kanye nabangasebenzi. Lo msebenzi uzogcizelelwa ekuhlonzweni nasekuthuthukisweni kwethalente lentsha, ukwakhiwa kwamakhono kanye nokuthuthukiswa kwezinsiza zabantu. Abantu, ikakhulukazi abavela emiphakathini entulayo bazokwazi ukugxila kwezemidlalo ethile, bathole amakhono okuphatha adingekayo ukuze bahlele futhi baphathe amakilabhu nezinhlangano zezemidlalo, futhi babe nezikhundla kuwo wonke amazinga okuphatha ezemidlalo, ngezinhlelo zemfundo eziklanywe ngokucophelela nezigunyaziwe kanye nezitifiketi.

Iphuzu lokusebenzisa umbhalo we-dummy endimeni yakho ukuthi unokusatshalaliswa okujwayelekile okungaphezulu noma okuncane kwezinhlamvu. ukwenza kubukeke njengesiNgisi esifundekayo.

I-Curries Fountain Sports Development Centre iwumklamo oyingqayizivele onezici eziningi futhi neDurban University of Technology njengozakwethu obalulekile iletha etafuleni izinsiza zabo eziningi zengqalasizinda kanye nezinhlelo zabo zemfundo. Umbono wokwenza kahle ubonakala njengomphumela wokuthuthukisa ezemidlalo njengendawo yokungcebeleka ngaphezu kwe-engeli yokuncintisana evame ukubakhona.

Empeleni, umnyombo walo msebenzi uwukuhlakulela amandla ezeMidlalo njengethuluzi lokwakha kabusha umphakathi ongcono futhi ngokwenza lokho kuqedwe ububi bomphakathi obusihlasele njengamanje. I-Curries Fountain Sports Development Centre ihlose ukucebisa izimpilo zabantu baKwaZulu-Natali, ikakhulukazi ngaphakathi kweMikhawulo kaMasipala weTheku ngokubamba iqhaza kwezeMidlalo nokuNgcebeleka okuseqophelweni eliphezulu nokuphila impilo yonke okuzokwenza kube lula ukuthuthuka komuntu ngamunye njengomdlali kanjalo ilungu elibalulekile lomphakathi ongacwasi ngokobuhlanga, ophumelelayo futhi oshisekela imidlalo.

Isisekelo salo msebenzi yinqubomgomo ethi “Sports for All” ebeka ukuthi ikusasa layo kufanele libe ngelokuphishekela intuthuko yangempela nokubamba iqhaza kwabo bonke abantu ngokusekelwe ezidingweni nasezifisweni zabo.


Isikhungo iCurries Fountain Sports Development Centre sihlangane phakathi kweDurban University of Technology Campuses futhi siseduze kwesiteshi saseBerea, isiteshi sikaloliwe esimatasa kakhulu eThekwini, izikhumulo zamabhasi kanye namarenki amatekisi, okwenza kube lula ukuthi kungeneke kalula kuzo zonke izikhungo zezokuthutha zomphakathi eziphuma kuzo zonke izindawo. Durban functional region.


Environmentally, it will be part of the “Green Space “ that extends from the sports fields of the Steve Biko Campus, alongside the Botanical Gardens, past the Greyville Racecourse and the Royal Durban Golf Course.                                                                                                           


Ucwaningo oluholela ekuthuthukisweni komqondo we-Curries Fountain Sports Development Centre lubonise ukuthi amathuba amancane kakhulu ayakhiwa ukuze imiphakathi ibambe iqhaza kwezokungcebeleka nezemidlalo. Izidingo zemidlalo nezokungcebeleka zoquqaba lwemiphakathi ebincishwe amathuba phambilini zisaqhubeka nokuhlala esimweni sokunganakwa. Izizathu zalokhu ziningi futhi ziyahlukahluka kodwa kwethenjwa ukuthi ngohlelo olufana neCurries Fountain Sports Development Centre, sizoletha uguquko oluhle.

Kwasungulwa ukuthi nakuba imiphakathi ithokozela ukuthuthukiswa okwenziwe ezikhungweni ezikhona kanye nokuhlinzekwa kwezinsiza ezintsha, okukhathazayo ukuntula amandla kanye nezinhlelo zokuthuthukisa amakhono. Ukuthuthukiswa Kwabasebenzi kusekela imizamo eminingi futhi kufanele ibekwe eqhulwini ukuze imiphakathi ithuthukise amakhono ayo okwakha amaqembu; imiphakathi nezinhlangano. Ngale ndlela ezokungcebeleka nezemidlalo zingathuthukiswa, zithuthukiswe futhi zisimeme ezindaweni lapho kuhlala khona abantu. Le ndlela izohambisana nokukhathazeka koMnyango Wezemidlalo Kazwelonke Nezokungcebeleka mayelana noguquko kwezemidlalo nokungcebeleka.


Elinye iqiniso okufanele libhekwe ukuthi, ukuze ukusingathwa kwemicimbi yezemidlalo yamazwe ngamazwe kanye nezokuvakasha kube yimpumelelo, kuyadingeka ngempela ukuba nokwesekwa kwendawo. Imiphakathi kumele ithembeke kwezemidlalo futhi okuwukuphela kwendlela wukuyivulela amathuba ngezinhlelo zokuyithuthukisa kanye nentuthuko.


Ukwakhiwa kwezinhlaka zokudidiyela ezemidlalo nokungcebeleka kuzosiza impela ekukhokheni amanani okusetshenziswa kwezinsiza. Futhi, lapho izinsiza zisetshenziswa njalo noma ngabe ezezinhlelo zentuthuko noma imincintiswano, amanani amakhulu asekela imisebenzi yethiyemu azodala amathuba athile omsebenzi kanye nebhizinisi kubathengisi abavamile.

IZINZUZO ZABO BONKE ABABAMBI ABAHLOSIWE KANYE NABAXEKISI NGEZIMALI

Ukwakhiwa kweSikhungo Sokuthuthukiswa Kwezemidlalo ezindaweni ezingaphansi kukaMasipala waseThekwini kanye nasesifundazweni saKwaZulu-Natali kuzoveza izinzuzo ezinkulu zesikhathi esifushane nezesikhathi eside:


Ezokuvakasha

Uma kubhekwa ukubaluleka komlando kwenkundla yezemidlalo i-Curries Fountain, ukuthuthukiswa kwesigcinamagugu “okufanele ubonwe” kanye nengqalasizinda ehlobene nayo kuzoba okubaluleke kakhulu. Njengesikhungo esiyingqayizivele, iCurries Fountain Sports Development Centre izothuthukisa kakhulu isithunzi sikaMasipala weTheku, iwenze 'indawo' yokuvakasha kwezemidlalo.


Umnotho

Izokhuthaza ukusebenza kwezomnotho emikhakheni efana namahhotela, izindawo zokudlela, abadayisi basemgwaqweni, ezokuthutha, izingubo zokugqoka nokunye okuningi.


Ukukhangisa kanye Nokuthengisa

Kuzoba khona amathuba akhethekile okumaketha kanye nokuhlangana kwabaxhasi abakhulu. Viz. Amalungelo okuqamba


Abasubathi Abasezingeni

Isibalo sabasubathi abasezingeni eliphezulu abavela KwaZulu-Natal, abalungele ukukhethwa kwamaqembu esizwe sizokhula, okusinika ukuziqhenya kanye nethuba lokunconywa ngabadlali bezinkampani phakathi kwezinye izinto.


Impilo

Ukwenza ngcono isimo sezempilo semiphakathi ngokubamba iqhaza kwezemidlalo nokuzilibazisa.


I-Prototype

I-Curries Fountain Sports Development Centre izosebenza njengesibonelo sezikhungo zokuthuthukiswa kwezemidlalo ngesathelayithi, ikakhulukazi emalokishini nasezindaweni zasemakhaya.


Isikhungo Sokuhlola Imithi Nezidakamizwa Zezemidlalo

Inhloso yalesi sikhungo ukuthuthukisa ukusebenza kwezemidlalo jikelele kobambe iqhaza kanye neqembu kungakhathaliseki ukuthi libamba iqhaza ngezinjongo zokuzijabulisa noma ezingeni eliphezulu. Izinhlelo zizosetshenziswa ngezindlela eziningi zokudla okunomsoco wezemidlalo; umuthi wezemidlalo; umbono wezemidlalo; i-podiatry yezemidlalo; sebenzisa isayensi kanye nesayikholoji yezemidlalo. Kunesidingo esikhulu sokwakha abadlali abaqinile ngokomzimba futhi ukwethulwa kwemithi yezemidlalo nesayensi yezemidlalo kubalulekile. Futhi, kuzonikeza iTheku ithuba lokuba ngenye yezindawo ezimbalwa zokuhlola izidakamizwa.


Ukudala Umsebenzi

Ezindlekweni ezilinganiselwe zephrojekthi kuzobekwa inani lemali ngezinjongo zokuqeqesha. Cishe ezinyangeni ezingu-18 ngaphambi kokuphothulwa komsebenzi, kuzonqunywa izisebenzi ezidingekayo. Abantu abangasebenzi abanekhono bazozibandakanya futhi baqeqeshelwe ukuvala izikhundla ezahlukene zabasebenzi, okuhlanganisa omabhalane, abamukela izivakashi, abahlanzayo njll. Ngale ndlela isikhungo sizokwehlisa izinga lokuntuleka kwemisebenzi ngandlela thize.


Ibhodi Labaqondisi lingathanda imibono evela kubaphathi bezemidlalo bangaphambilini; abadlali; izishoshovu zezombusazwe kanye nezinhlangano zomphakathi. Kuthathwe isinqumo sokuthi kubunjwe ikomiti, iFriends of Curries Fountain. Kwenziwa isicelo esikhethekile sokuthi bonke abantu abanentshisekelo bathinte Isikhungo futhi baveze imibono yabo ngekusasa leCurries Fountain.